Podejrzewasz u siebie ADHD i zastanawiasz się, do kogo się udać? Poznaj specjalistów zaangażowanych w proces diagnostyczny oraz dowiedz się, jak wygląda kompleksowa ocena tego zaburzenia u osób dorosłych.
Kto diagnozuje ADHD u dorosłych?
Diagnozowanie ADHD u dorosłych wymaga współpracy specjalistów z dziedziny zdrowia psychicznego. Główną rolę pełni lekarz psychiatra, który jako jedyny ma uprawnienia do postawienia formalnej diagnozy i wprowadzenia leczenia farmakologicznego. Wykorzystuje on swoją wiedzę medyczną oraz doświadczenie kliniczne do przeprowadzenia całościowej oceny objawów.
Proces diagnostyczny często rozpoczyna się od wizyty u psychologa-diagnosty, który przeprowadza szczegółową ocenę psychologiczną. Współdziałanie obu specjalistów pozwala uzyskać pełny obraz funkcjonowania pacjenta. Diagnoza opiera się na obserwacji utrzymujących się objawów przez minimum sześć miesięcy oraz ich wpływie na codzienne życie.
Rola psychiatry w diagnozie ADHD
Psychiatra podczas konsultacji zbiera szczegółowy wywiad dotyczący objawów i ich wpływu na różne obszary życia pacjenta. Istotnym elementem jest ustalenie, czy pierwsze symptomy pojawiły się w dzieciństwie. Specjalista odpowiada również za:
- wykluczenie innych zaburzeń psychicznych lub neurologicznych
- zlecanie dodatkowych badań obrazowych mózgu
- ocenę funkcji poznawczych
- przepisywanie leków stosowanych w terapii ADHD
- monitorowanie postępów leczenia
Znaczenie psychologa w procesie diagnozy
Psycholog-diagnosta przeprowadza pogłębioną ocenę psychologiczną, dostarczając informacji o funkcjonowaniu poznawczym, emocjonalnym i społecznym pacjenta. W ramach diagnostyki psycholog:
- wykorzystuje wystandaryzowane kwestionariusze i testy psychologiczne
- prowadzi szczegółowy wywiad rozwojowy
- analizuje trudności szkolne i zawodowe
- konsultuje się z bliskimi osobami pacjenta
- przygotowuje szczegółową opinię psychologiczną
Proces diagnozy ADHD u dorosłych
Diagnoza ADHD to złożony proces wymagający współpracy specjalistów. Obejmuje szczegółowy wywiad medyczny, analizę historii objawów i ich wpływu na różne obszary życia. Szczególną uwagę poświęca się funkcjonowaniu w dzieciństwie, ponieważ symptomy muszą wystąpić przed 12. rokiem życia.
Kroki w diagnozie ADHD
| Etap | Działania |
|---|---|
| 1. Wstępna konsultacja | Szczegółowy wywiad dotyczący objawów i ich nasilenia |
| 2. Ocena psychologiczna | Kompleksowa analiza funkcjonowania poznawczego i emocjonalnego |
| 3. Konsultacja psychiatryczna | Analiza zebranych informacji i postawienie diagnozy |
| 4. Plan leczenia | Ustalenie odpowiedniej formy terapii |
Testy i narzędzia diagnostyczne
W diagnostyce ADHD specjaliści wykorzystują różnorodne, sprawdzone narzędzia do oceny objawów. Najczęściej stosowane to:
- kwestionariusz DIVA-5 (Diagnostic Interview for ADHD in Adults)
- test neuropsychologiczny MOXO
- testy funkcji poznawczych
- skale oceny pamięci roboczej
- testy elastyczności poznawczej
Zestaw testów dobierany jest indywidualnie, zależnie od zgłaszanych objawów i celu diagnozy. Kompleksowe podejście pozwala nie tylko rozpoznać ADHD, ale również wykluczyć inne zaburzenia o podobnym obrazie klinicznym.
Znaczenie terapii w leczeniu ADHD u dorosłych
Terapia stanowi podstawowy element leczenia ADHD u osób dorosłych, pomagając im odzyskać kontrolę nad codziennym funkcjonowaniem. Kompleksowe podejście terapeutyczne wspiera eliminację najbardziej uciążliwych objawów, w tym trudności z koncentracją, impulsywność oraz problemy z organizacją. Skuteczne leczenie zawsze uwzględnia indywidualne potrzeby pacjenta, bazując na obserwacji występujących objawów w okresie minimum sześciu miesięcy.
Psychoedukacja rozpoczyna proces terapeutyczny i stanowi jego istotną część. Dzięki niej pacjenci lepiej rozumieją swoje zaburzenie, co pozwala im świadomie pracować nad własnymi trudnościami. W terapii ADHD szczególną wagę przykłada się do nauki praktycznych strategii radzenia sobie z objawami w różnych sferach życia.
Rodzaje terapii dostępne dla dorosłych z ADHD
- terapia poznawczo-behawioralna (CBT) – pomaga zmienić destrukcyjne wzorce myślenia
- coaching ADHD – wspiera rozwój umiejętności organizacyjnych
- trening umiejętności społecznych – poprawia relacje interpersonalne
- terapia grupowa – umożliwia wymianę doświadczeń
- leczenie farmakologiczne – uzupełnia oddziaływania psychoterapeutyczne
Najlepsze efekty przynosi łączenie różnych form terapii, dostosowanych do potrzeb pacjenta i prowadzonych pod nadzorem doświadczonego specjalisty. Takie kompleksowe podejście pozwala znacząco poprawić funkcjonowanie w najważniejszych obszarach życia.
Wsparcie psychologiczne i farmakologiczne
| Rodzaj wsparcia | Główne korzyści |
|---|---|
| Wsparcie psychologiczne | Rozwój strategii radzenia sobie z objawami, budowanie samoświadomości, poprawa relacji społecznych |
| Farmakoterapia stymulująca | Preparaty metylofenidatu, poprawa koncentracji i kontroli impulsów |
| Farmakoterapia niestymulująca | Atomoksetyna, wsparcie w przypadku przeciwwskazań do leków stymulujących |
Nowoczesne podejście do leczenia ADHD zakłada kompleksowe wsparcie pacjenta na każdym etapie terapii – od diagnozy, przez dobór odpowiednich leków, aż po długoterminową terapię umożliwiającą wypracowanie skutecznych mechanizmów radzenia sobie z zaburzeniem.
